نگاهي تطبيقي به مواضع احمدي نژاد از 84 تا 90

منبع روزنامه اعتماد

ادبيات ديروز و امروز رييس‌جمهور

تغيير لحن محمود احمدي‌نژاد در سخنراني‌هايش سبب شكل‌گيري زمزمه‌هاي فراواني در عالم سياست شده است. اين روزها جنس و سبك سخنراني رييس‌جمهور نسبت به گذشته تغيير محسوسي كرده است، آنگونه كه عده‌يي از آن تعبير به «چرخش در مواضع» و برخي تعريف به «تلاش‌هاي انتخاباتي براي جذب مخاطب» مي‌كنند. از زماني كه محمود احمدي‌نژاد در سوم تير 84 رسما رييس‌جمهور شد تا امروز كه قريب به شش سال از پاستورنشيني وي سپري مي‌شود، سخنراني‌ها و اظهارنظرهايش در اكثر اوقات از بازتاب و انعكاس قابل توجهي در رسانه‌ها برخوردار شده‌اند. گذشته از اينكه سخنراني‌ها و موضع‌گيري‌هاي رييس جمهور هميشه مورد توجه رسانه‌ها قرار مي‌گيرد، اما نوع ادبيات و طرح مسائل غيرمنتظره در سخنراني‌هايش همچون مطرح كردن بحث «هولوكاست» يا «محو اسراييل از نقشه جهان»، تاكيد بر مردمي بودنش مثل اينكه «من نوكر ملت هستم» يا «دولت خادم مردم است»، تاكيد بر مبارزه با مفاسد اقتصادي مثل «دست‌هاي مفاسد را از بيت‌المال قطع مي‌كنيم» يا روي آوردن به ادبيات ملي‌گرايانه همچون «فرزندان آرش و سياوش» يا نقد تند و تيز از سوابق و عملكرد مقامات نظام، از جمله فاكتورهايي هستند كه طي اين مدت رنگ و بوي ويژه‌يي به سخنراني‌هاي احمدي‌نژاد داده‌اند. تفاوت سبك سخنراني احمدي‌نژاد با ديگر روساي نظام جمهوري اسلامي آنچنان است كه به سبكي جديد در موضع‌گيري‌هاي مسوولان كشور تبديل شده است تا آنجا كه الگوبرداري از آن در اظهارنظرهاي برخي مسوولان، از مديران ادارات، سازمان‌ها، ارگان‌ها و... گرفته تا روساي ديگر نظام به چشم مي‌خورد. البته در مقابل نيز جمعي به نقد اين سبك پرداخته‌اند كه از جمله آنان مي‌توان به آيت‌الله صادق آملي‌لاريجاني رييس دستگاه قضا و الياس نادران و احمدتوكلي نمايندگان تهران در مجلس اشاره كرد. انتقاد آنان از سبك سخنراني احمدي‌نژاد زماني آشكار شد كه رييس‌جمهور مردادماه گذشته در همايش ايرانيان خارج از كشور با چند نقل قول و ضرب‌المثل عاميانه به سياست‌هاي 1+5 عليه كشور انتقاد كرد. در پي اين اظهارات آيت‌الله آملي‌لاريجاني در سخناني به احمدي‌نژاد متذكر شد كه بيان اين دست سخنان شايسته نماينده مردم نيست و توكلي و نادران نيز در مجلس طي تذکراتي خطاب به احمدي‌نژاد خواستار رعايت شأن رياست‌جمهوري از سوي او شدند. اين دو نماينده تهران خطاب به احمدي‌نژاد تاکيد کردند که رييس‌جمهور نماينده يک ملت است و بايد تمام شؤن ديپلماسي را در تمام محافل حتي جمع‌هاي دوستانه‌اش رعايت کند.اما در مقابل احمدي‌نژاد بي‌توجه به اين نقد و نکوهش‌ها به سبک سخنراني‌اش ادامه داد و اخيرا نيز دستورالعمل‌هاي جديدي به آن اضافه کرده است. رييس‌جمهور که تا پيش از اين با جملاتي چون «گردن کلفت‌تر از شما (غرب) هم نتوانست غلطي بکند»، يا «آنقدر قطعنامه بدهيد تا قطعنامه‌دانتان درآيد» از عزم جدي دولتش براي صلح‌آميز کردن ايران خبر مي‌داد و سعي در تجديد روحيه ملي در مقابل تحريم‌هاي غرب داشت، اين روزها توجه‌اش را از سياست خارجي به سياست داخلي معطوف کرده و پيکان انتقادات تند و تيزش را به سمت برخي مخالفان و گروه‌هايي که سرهمکاري با دولتش ندارند، نشانه گرفته است. همچنان که در واکنش به برهم زده شدن نظم سخنراني‌اش در شامگاه 14 خرداد امسال، خطاب به گروهي که مانع سخنراني او شدند، گفت: «ما مخلص آقاي رييس هم هستيم، نوبت شما هم مي‌رسد» يا اينکه در همايش ملي مبارزه با قاچاق کالا به برخي واردات کالاهاي نظامي – دفاعي انتقاد کرد و بعضي نهادها که با تکذيب سردار جعفري فرمانده سپاه مواجه شد. اگرچه به ظاهر اين دست موضع‌گيري به جدال لفظي و مناظره غيرمستقيم وي با مخاطبانش در رسانه‌ها مي‌انجامد، اما به نظر نمي‌رسد که استفاده رسانه‌يي و تبليغاتي وي و دولت متبوعش از اين شيوه جديد محدود به اين باشد و در عمل به مسيري ختم شود که حکايت از تلاش احمدي‌نژاد براي فاصله گرفتن از جرياني دارد که در سوم تيرماه 84 به حمايت از او برخاست. همچنان که حميد رسايي از حاميان وي تاکيد مي‌کند ما از احمدي‌نژاد جدا نشده‌ايم بلکه احمدي‌نژاد از جريان 3 تير جدا شده و به جريان خاص چسبيده است، که شيوه سخنراني احمدي‌نژاد نيز گويايش است، حکايت از آن دارد که وي در اين دو سال باقيمانده از عمر دولت مهرورزش سعي بر آن دارد با سبکي که ويژه اين دولت است به برجسته کردن برخي دستاوردهايش همچون احداث يک ميليون مسکن مهر بپردازد و در مقابل محقق نشدن وعده‌هايي چون ريشه‌کن کردن فقر و گراني را به گردن نهادهاي ديگر و رقيبان بيندازد. چنانکه اگر زماني خود را با سر دادن شعارهاي برقراري عدالت و گرفتن ثروت از اغنيا و سپردنش به فقرا، رييس دولت عدالت‌گستر معرفي مي‌کرد، امروز همگام با قشر کم‌درآمد جامعه به نکوهش دست‌هاي حمايتي از سرمايه‌داران مي‌پردازد يا اينکه اگر زماني به انکار گراني در جامعه مي‌پرداخت و استدلالش اين بود که «حقوق‌ها را افزايش داديم، تا حدودي وضع مالي مردم بهتر شده است و همانطور که مي‌بينيد چند ميليون نفر به مسافرت مالي رفته‌اند و اين يعني اوضاع مالي همه خوب است» يا اينکه «گراني هست اما حاد نيست» (26 فروردين 87 سايت فردا)، اين روزها مي‌گويد «در کل دنيا شهري به گراني تهران سراغ ندارم» (12 تير 90 - ايلنا) تا نشان دهد خود نيز از گراني‌ها به ستوه آمده است. وي همچنين بلافاصله پس از همدردي با مردم براي کاستن از نقش دولت در اين امر، مخاطبان را متوجه بودجه‌يي کرد که دولت براي آبادسازي شهر به شهرداري ارايه کرده و عنوان کرد که براساس بودجه 7500 ميلياردتوماني شهرداري به هر شهروند معادل يک ميليون تومان مي‌رسد. اين در حالي است که هيچ اشاره‌يي به وعده آوردن پول نفت برسر سفره‌هاي مردم نکرده و در کنار پرداختن به موضوع گراني‌ها، فاصله گرفتن وي از برخي سياست‌هايي که در تمام دولت‌ها از سوي روساي جمهور رعايت شده است نيز در سبک جديد موضع‌گيري احمدي‌نژاد خودنمايي مي‌کنند. مباحثي چون تبرئه کردن دولت از نقش داشتن در گشت‌هاي ارشاد و امنيت اخلاقي که از سوي منتقدانش به بي‌توجهي به قانون عفاف و حجاب تعبير مي‌شود، سبب شده که وي خود را در اين امر بي‌نقش جلوه دهد و در مقابل نيز به خاطر سيل انتقادات روحانيون به سبک برخورد با قضيه عفاف و حجاب به نحوي به بي‌توجهي به خواسته روحانيت و مراجع محکوم شود و در ادامه با طرح مکتب ايراني – اسلامي، مقابل مکتب اسلامي بر فاصله دولتش از روحانيت بيفزايد. از سوي ديگر تلاش احمدي‌نژاد براي جلب نظر قشري که اکثريت آن جواناني هستند که سال‌هاست به دنبال آزادي در هنر - سينما و موسيقي – هستند يا عنايت ويژه دولت او (دست‌کم در شعار) براي رفع موانع ورزش بانوان همه گوياي اين است که تغيير سبک سخنراني آقاي رييس‌جمهور مورد انتقاد جرياني است که خاستگاه وي بوده است.